"Przerwać zmowę milczenia. Policjant pierwszego kontaktu sprzymierzeńcem ofiar przestępstw "czterech ścian" (2005-2006) Daphne II - Daphne - Komenda Stołeczna Policji

Komenda Stołeczna Policji zakończyła właśnie realizację projektu pt.: “Przerwać zmowę milczenia. Policjant pierwszego kontaktu sprzymierzeńcem ofiar przestępstw “czterech ścian”, który był współfinansowany ze środków Progra mu Unii Europejskiej DAPHNE II.

Projekt został zgłoszony do konkursu w rundzie aplikacyjnej w 2005 roku. Komisja Europejska otrzymała w tejże rundzie 413 propozycji projektów. Ze względu na ścisłe zasady decydujące o uprawnieniu do składania wniosków i otrzymania grantu, kryteria wyboru i nagradzania wyznaczone dla propozycji oraz konkurencyjny, stawiający nacisk na wysoką jakość proces naboru, Komisja wybrała tylko 57 propozycji o łącznej wartości dofinansowania w wysokości 8,2 mln. EURO. Wśród projektów wyróżnionych przez Komisję Europejską w formie wsparcia finansowego znalazł się w/w projekt Komendy Stołecznej Policji.

Przemoc domowa jest przestępstwem specyficznym, rozgrywającym się w rodzinach, w zamknietych czterech ścianach domów i mieszkań, dotykającym osób najbliższych, uderzającym w sferę najbardziej osobistą człowieka . Działania podejmowane przez policję, zarówno w obszarze prewencji, wykrywania, jak i zwalczania przemocy domowej muszą s prostać wysokim oczekiwaniom przede wszystkim ofiar przemocy, bez współpracy z którymi organy ścigania pozostają bezradne wobec tego tragicznego zjawiska. Niezwykle istotny jest pierwszy kontakt pomiędzy ofiarą przemocy a policją. Relacje zaistniałe wówczas budują trwały i często nie o dwracalny stosunek ofiary przemocy domowej do “stróżów prawa”i kształtują formę dalszej współpracy. Z powyższych wzgledów niezwykle ważne jest, aby tzw. policjanci pierwszego kontaktu, a więc obsady patroli interwencyjnych i dzielnicowi, byli odpowiednio przygotowani do przeprowadzenia skutecznej interwencji wobec sprawcy, ale również do działania ze szczególną uwagą wobec ofiary. Śmiało można założyć, że jeśli podczas pierwszego spotkania, zwykle bardzo nerwowego, następującego tuż po ataku sprawcy, policjant zniechęci ofiarę swym niewłaściwym i rutynowym postępowaniem, traci tym samym szansę możliwości kontynuowania współpracy. Pierwszy kontakt może się więc okazać ostatnim. Policjant pierwszego kontaktu musi zostać wyposarzony w podstawową chociażby wiedzę z dziedziny psychologi i oraz obowiązujących przepisów prawa. Powinien poznać mechanizm działania przemocy domowej, przyczyny postępowania sprawcy, psychikę ofiary: kobiety lub dziecka.

Konieczność odpowiedniego przygotowania policjantów zadecydowała o nastepującym wyborze zasadniczych celów projektu, którymi były:

1. Kształtowanie świadomości policjantów pierwszego kontaktu w celu ukierunkowania na potrzeby i oczekiwania ofiar przemocy domowej;
2. Wymiana doświadczeń i dobrych praktyk, poznanie systemów zapobiegania i walki z przemocą domową oraz przepisów prawa w wybranych krajach europejskich;
3. Nawiązanie szerokiej, multidyscyplinarnej współpracy z instytucjami społecznymi, zajmującymi się zapobieganiem i walką z przemocą domową oraz prowadzącymi zajęcia terapeutyczne dla ofiar oraz sprawców.

Założeniem projektodawców było, uzyskanie następujących rezultatów:

1. Wypracowania modelu postępowania policjantów z ofiarami przemocy domowej, a następnie
2. Opracowania podręcznika – materiału bazowego do prowadzenia szkoleń dla policjantów pierwszego kontaktu: dzielnicowych, patroli interwencyjnych, policjantów operacyjnych. Podręcznik niniejszy stanowić ma kompendium wiedzy z zakresu zjawiska przemocy domowej w Polsce i w krajach partnerskich, zbiór najlepszych praktyk wypracowanych w walce z przemocą oraz ma pełnić funkcję podstawowego instrumentu dydaktycznego służącego do przekazywania wiedzy zdobytej w czasie trwania projektu.

Partnerzy:

Partnerami w projekcie Komendy Stołecznej Policji były następujące europejskie jednostki policji stołecznych:

• Komenda Stołeczna Policji w Helsinkach (Finlandia)
• Straż Miejska Rygi (Łotwa)
• Komisariat Główny Miasta Wilna (Litwa)

Projekt składał się z pięciu następujących kolejno seminariów, które odbywały się w poszczególnych stolicach krajów partnerskich: Warszawie, Helsinkach, Rydze i Wilnie. Seminaria służyły przedstawieniu rozwiązań prawnych obowiązujących w poszczególnych państwach, metod działania policji, a także wymianie doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie walki policji z przemocą domową. W trakcie tych międzynarodowych spotkań przygotowane zostały liczne wizyty w siedzibach instytucji pozapolicyjnych, których celem jest niesienie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. Z zachowaniem zasad poszanowania godności osobistej, przy udziale psychologów, organizowane także były spotkania z ofiarami. Celem takich spotkań było przybliżenie z jednej strony pracy policji, z drugiej zaś oczekiwań ofiar przemocy wobec postawy policji, zakresu udzielanej pomocy otaz sposobu postępowania.

Ostatnie, piąte seminarium, odbyło się ponownie w Warszawie. Celem spotkania było podsumowanie projektu, opracowanie wytycznych postępowania dla policjantów dzielnicowych i patroli interwencyjnych, mających pierwszy kontakt z ofiarą oraz przygotowanie niniejszej publikacji służącej upowszechnianiu zdobytych doświadczeń.

Uczestnicy:

Komenda Stołeczna Policji w Warszawie:

• Jacek Tobiasz
• Krzysztof Nowak – koordynator lokalny
• Mariusz Oniszczuk
• Grażyna Jarmułowicz
• Jakub Pruszyński
• Michał Rogalski
• Agnieszka Makowska

Komenda Stołeczna Policji w Helsinkach:

• Juha Laaksonen – koordynator lokalny
• Jonna Turunen
• Jukka Mäkkelä
• Markku Kosimäki
• Veli Hukkanen

Straż Miejska w Rydze:

• Jānis Ozolins
• Andrejs Aronovs
• Ilze Sipola
• Guntis Skride

Komisariat Główny Miasta Wilna:

• Gintaras Bagužis – koordynator lokalny
• Robertas Daugenas
• Nomeda Cibarauskiene
• Aija Lilienfelde
• Almantas Luksa
• Janas Nakrasevicius
• Rasa Baksiéne