Chroń swój PIN, ochronisz swoje pieniądze

Data publikacji 10.03.2012

Stołeczni policjanci wspólnie z policją rumuńską zakończyli właśnie trwający od miesięcy projekt „Cyberprzestępczość a elektroniczne instrumenty płatnicze” w ramach programu Unii Europejskiej „Zapobieganie i zwalczanie przestępczości (ISEC). Dzięki wsparciu finansowemu Unii przygotowano ulotki oraz specjalny film instruktażowy pn. „Skimming”, który skierowany jest do wszystkich tych, którzy każdego dnia korzystają ze swoich kart płatniczych i potencjalnie narażeni są na działanie grup przestępczych wykorzystujących bankowość elektroniczną w swoim procederze. Ulotka oraz kilkuminutowy film zawiera cenne wskazówki, jak ustrzec się przed tego typu przestępstwem. Będzie niezwykle użyteczny nie tylko dla mieszkańców Warszawy, ale i wszystkich tych, którzy w czerwcu gościć będą w stolicy w związku z Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Specjalnie w tym celu film został przygotowany w 3 wersjach językowych: polskiej, angielskiej i rumuńskiej.

Ostatnie lata to wyraźny rozwój różnego rodzaju technologii. Niestety coraz częściej przestępcy korzystają z nowych możliwości, jakie daje im współczesny świat. W ten sposób działają m.in. grupy przestępcze fałszujące karty płatnicze czy okradające konta. Najpopularniejszym przestępstwem z segmentu bankowości elektronicznej, z którym muszą zmierzyć się policjanci, jest skimming.Oszustwa te stają się coraz bardziej powszechne, a działania złodziei zuchwałe. Ofiarą oszustów może być każdy, bez względu na wiek czy zawód. Nawet najdoskonalsze metody policyjne, czy działania banku nie zrobią tyle, co my sami możemy zrobić dla własnego bezpieczeństwa. Wystarczy zwykła czujność i kilka cennych informacji.

Definicja skimmingu

Skimming to przestępstwo polegające na bezprawnym skopiowaniu zawartości paska magnetycznego karty bankowej w celu stworzenia duplikatu oryginalnej karty, która w środowisku elektronicznym zachowywać się będzie identycznie, jak karta oryginalna. Przestępcza transakcja przy użyciu skopiowanej karty obciąża rachunek zupełnie nieświadomego właściciela.

Jak działają sprawcy?

Powszechnie dostępne urządzenia umożliwiają przestępcom skopiowanie zawartości paska i zapisanie danych na innej karcie. W tym celu przestępcy przygotowują odpowiednie urządzenia, które umożliwiają pozyskanie danych i ustalenie numeru PIN, a następnie montują je na wybranych wcześniej bankomatach.

Tymczasem osoba korzystająca z bankomatu jest często zupełnie nieświadoma urządzeń zainstalowanych na bankomacie. Skimmery, czyli urządzenia skanujące karty, mogą być zamontowane na bankomacie nawet na kilkadziesiąt godzin. Znane są przypadki, kiedy to przestępcy wykorzystują oryginalne antyskimmery, które zmodyfikowane montują na bankomatach. Trudno je dostrzec, bo są dobrze dopasowane i w tym samym kolorze, co bankomat. Aby zdobyć PIN, bardzo często oszuści stosują nakładkę z mini kamerą, która rejestruje rękę klienta wstukującą numer. Montują ją w specjalnie dopasowanym banerze reklamowym lub listwie z logo systemów kart płatniczych. Po kilku lub kilkunastu godzinach sprawcy demontują urządzenia z bankomatu a pozyskane ze skimmera i kamery dane przenoszą w formie elektronicznej do komputera i wysyłają w dowolne miejsce w kraju lub na świecie. Zdobyte w ten sposób dane mogą być wgrane na karty z paskami magnetycznymi i używane jako klony oryginalnych kart.

Czy można zapobiec skimmingowi?

Oczywiście jest to możliwe, jeśli zastosujemy się do kilku rad:

Policja wkracza do akcji

W Policji ze skimmingiem walczą wyspecjalizowane komórki. Policjanci z wydziału do walki z przestępczością gospodarczą są natychmiast informowani przez pracowników bankowych o podejrzanych elementach zainstalowanych na bankomatach. W takich przypadkach funkcjonariusze udają się na miejsce. Jeśli po dyskretnym rozpoznaniu okazuje się, że na bankomacie zamontowano skimmer i listwę z kamerą, doskonale znając sposób działania sprawców obserwują bankomat. Gdy podejrzani zjawiają się, aby zdemontować urządzenia, zostają zatrzymani. Policjanci zabezpieczają przy nich dowody. Zatrzymani mogą usłyszeć zarzuty oszustwa z art. 286 kk (grozi im wtedy do 8 lat pozbawienia wolności) lub z art. 310 kk (tu zagrożenie jest dużo poważniejsze, sprawcy grozi nawet 25 lat pozbawienia wolności).

Z policyjnych analiz wynika, że w Warszawie na przestrzeni ostatnich 5 lat około 40 nakładek skimmingowych: w 2007 r. – 4 szt., 2008 – 11 szt., 2009 – 18 szt., 2010 – 1 szt., a w 2011 r. – 4 szt. W ubiegłym roku właściciele bankomatów zarejestrowali w samej Warszawie ok. 14 incydentów skimmingowych, częściowo połączonych z realizacjami sfałszowanych kart, których dane pozyskano na terenie RP.

Z uwagi na to, że Warszawa jest zagrożona incydentami skimmingu, Wydział dw. z Przestępczością Gospodarczą KSP podjął zdecydowane kroki pozwalające na ograniczenie tej patologii. Przede wszystkim nawiązano ścisłą współpracę z właścicielami bankomatów na terenie stolicy oraz wydawcami kart w celu natychmiastowej wymiany informacji o podejrzeniach skimmingu. Podjęto organizowanie szkoleń dla jednostek podległych, związanych z tym zagadnieniem. Zacieśniono współpracę ze Stołecznym Stanowiskiem Kierowania KSP oraz wydziałami dysponującymi załogami patrolowymi na terenie miasta, w celu jak najszybszego reagowania na informacje o montażu urządzeń oraz realizacji kart fałszywych. Dzięki takiej organizacji służby w latach 2007 – 2011 zatrzymano 20 osób podejrzanych o realizację sfałszowanych kart, 18 osób podejrzanych o skimming, zabezpieczono setki fałszywych kart oraz kilkadziesiąt urządzeń skimmingowych. Z przeprowadzonych analiz wynika też, że procederem skimmingu w Polsce zajmują się przede wszystkim obywatele Bułgarii i Rumunii, natomiast realizacjami sfałszowanych kart - przede wszystkim - obywatele Rumunii.

Stąd też zrodził się wspólny pomysł Policji z Warszawy i Bukaresztu na realizację projektu „Cyberprzestępczość a elektroniczne instrumenty finansowe”. W ramach programu „Zapobieganie i zwalczanie przestępczości” ISEC sfinansowano opracowanie specjalnej ulotki przestrzegającej przez skimmingiem oraz przygotowanie filmu edukacyjnego kierowanego do wszystkich użytkowników kart bankowych w celu zwrócenia im uwagi na potencjalne zagrożenia związane z ich korzystaniem. Opracowane materiały wykorzystywane będą podczas szkoleń policjantów oraz rozpowszechnione wśród mieszkańców i osób, które podczas Euro 2012 gościć będą w stolicy.

3 pytania do …

Zastępcy Naczelnika Wydziału dw. z Przestępczością Gospodarczą KSP Pana podinsp. Piotra Szerszenia

W jaki sposób współpraca stołecznej i rumuńskiej Policji pomoże w skutecznej walce ze „skimmingiem”?

- Projekt „Cyberprzestępczość, a elektroniczne instrumenty finansowe” zakłada, że ograniczenie przestępczości skimmingu zostanie osiągnięte: po pierwsze, poprzez podniesienie świadomości społecznej, a tym samym zmniejszenie liczby potencjalnych pokrzywdzonych, po drugie, poprzez wymianę doświadczeń i informacji pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w przeciwdziałanie skutkom przestępczości skimmingu oraz po trzecie, poprzez nawiązanie bezpośrednich kontaktów z partnerami projektu.

Z uwagi na fakt, że sprawcami przestępstw skimmingu są obywatele Rumunii i Bułgarii Komenda Stołeczna Policji zaprosiła do projektu policje tych krajów. Zaproszenie przyjęli policjanci rumuńscy, z którymi współpraca w tym zakresie ma wymierne korzyści. Chodzi tu głównie o szybkość uzyskiwania informacji dotyczących sprawców przestępstw. Policja rumuńska ma lepsze rozpoznanie środowisk przestępczych na terenie własnego kraju, a co za tym idzie, ma większe możliwości rozpoznawania i identyfikowania sprawców przestępstw „kartowych”. Trzeba podkreślić że w Rumunii produkowane są urządzenia do kopiowania kart oraz wszelkie akcesoria, w których zamontowane są kamery. Także wszelkie nowinki techniczne, które są wykorzystywane do skimmingu są znane polskiej Policji.

Założenia projektu w większości zostały zrealizowane. Poprzez zorganizowane seminaria nastąpiła wymiana doświadczeń i informacji pomiędzy uczestnikami projektu, nawiązano również bezpośrednie kontakty, które umożliwią szybką wymianę informacji. W celu podniesienia świadomości społecznej zrealizowano film instruktażowy pt: „SKIMMING” oraz wyprodukowano ulotki, które mają na celu zapoznać społeczeństwo z tego rodzaju procederem oraz ostrzec przed jego skutkami.

Czy z roku na rok tego rodzaju przestępstw stołeczna Policja odnotowuje mniej, czy wręcz przeciwnie, skala tego zjawiska rośnie?

- Dane statystyczne pokazują, że w ubiegłym roku w Warszawie zabezpieczono 4 nakładki skimmingowe (w 2010 r. – 1, w 2009 r. – 18). Ten znaczący spadek był spowodowany likwidacją kilku grup przestępczych zajmujących się tym procederem. Zatrzymanie kilkudziesięciu sprawców przestępstw skimmingowych (w ciągu ostatnich 5 lat – 20 podejrzanych o realizację sfałszowanych kart, 18 – o skimming) a następnie zastosowanie wobec nich środków zapobiegawczych o charakterze izolacyjnym spowodował ograniczenie tego typu przestępczości do minimum. Obecnie odnotowujemy powolny wzrost liczby incydentów skimmingowych spowodowany odbudowywaniem się grup przestępczych oraz opuszczaniem po odbyciu kary zakładów karnych przez zatrzymanych na przełomie 2009/2010 roku przestępców. W 2011 r. właściciele bankomatów zarejestrowali w samej Warszawie około 14 incydentów skimmingowych, częściowo połączonych z realizacjami sfałszowanych kart, których dane pozyskano na terenie RP.

Czy ten rodzaj przestępczości może być poważnym zagrożeniem podczas Euro 2012?

- Z pewnością wiele osób, w tym cudzoziemców, którzy w związku ze zbliżającymi się Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej EURO 2012 odwiedzą stolicę, korzystać będzie z bankomatów. Taka sytuacja to niestety także okazja dla przestępców. Mogą oni wykorzystywać brak czujności potencjalnych poszkodowanych. Dlatego też w wydziale dw. z przestępczością gospodarczą KSP opracowywana jest koncepcja przeciwdziałania tego typu zagrożeniom podczas EURO 2012. Istotą tej koncepcji będzie powołanie specgrupy, która będzie się zajmowała monitorowaniem i natychmiastowym reagowaniem na każdy incydent bankomatowy. Czas reakcji na tego typu zdarzenia jest bardzo istotny, ponieważ poza możliwością zatrzymania sprawców na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, spowoduje znaczące ograniczenie osób pokrzywdzonych.

oprac. kom. Anna Kędzierzawska,
Elżbieta Sandecka-Pultowicz
Wydział Komunikacji Społecznej
Komendy Stołecznej Policji
wykorzystano mat. Zespołu Funduszy Pomocowych KSP
oraz Wydziału dw. z Przestępczością Gospodarczą KSP