Dopalacze– potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje psychoaktywne, które nie znajdują się na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Środki tego rodzaju są produkowane głównie po to, aby ominąć obowiązujące zakazy antynarkotykowe, stąd ich skład chemiczny ulega ciągłej ewolucji.

W związku z szybkim rozwojem wielu nowych substancji psychoaktywnych w wielu krajach nie ma legislacji umożliwiającej skuteczną kontrolę lub zakaz ich dystrybucji. Częstym zjawiskiem w wielu krajach jest szybka reakcja producentów tych środków, mająca na celu ominięcie dopiero co wprowadzanych zakazów

Używanie jakichkolwiek środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia przez osoby do lat 18 jest przejawem demoralizacji.

Demoralizacja wg Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

Art. 4§1 „Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego właściwego organu”

 

Art. 4§3 „Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwzięć czynności nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścićdo zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu”.

NARKOTYK (środek odurzający) – „każda substancja, która wprowadzona do żywego organizmu, może powodować zmiany jednej lub kilku jego funkcji”.

DLACZEGO MŁODZIEŻ SIĘGA PO SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE?

Większość młodzieży sięga po substancje psychoaktywne z powodu nudy. Młode pokolenie często poszukuje dodatkowych źródeł stymulacji. Jeśli nie znajduje jej np. poprzez hobby, może sięgać po substancje psychoaktywne, które na chwilę dają złudne uczucie przełamania wspomnianej nudy.

Innym powodem sięgania po substancje psychoaktywne może być chęć ucieczki od otaczających problemów (np. kłopoty w domu, szkole), rozstanie z dziewczyną/chłopakiem.

Osoby, które rozpoczęły używanie substancji psychoaktywnych, nie wiedzą, że uciekając od swoich problemów, narażają się na dużo poważniejsze zagrożenie, jakim jest uzależnienie - ta refleksja przychodzi później, często za późno…

UZALEŻNIENIE

Dopalacze, jak wszystkie inne substancje pozwalające uciec od rzeczywistości, potrafią silnie uzależnić.

Każdy środek psychoaktywny, zmieniający świadomość może uzależnić niezależnie od tego, czy jego używanie jest legalne czy też nie.

Przy długotrwałym i niekontrolowanym ich "zażywaniu" niemal pewne jest nie tylko uzależnienie, ale i wyniszczenie organizmu łącznie z zaburzeniem funkcjonowania układu nerwowego oraz pracy serca, wątroby i nerek.

Oznaki pozwalające podejrzewać używanie środków odurzających przez ucznia:

• zmiany nastroju (od euforycznego po stan lęku i paniki),
• ataki furii, wściekłość, demolowanie np. klasy, akty samouszkodzeń,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• niepokój psychoruchowy,
• przysypianie na lekcji,
• powolne, bełkotliwe wypowiedzi lub słowotok, zwolnione reakcje,
• przekrwione lub szkliste oczy, zwężone lub bardzo rozszerzone źrenice (nie reagujące na światło), opadające powieki.

Działania uboczne, m.in.:

• bóle brzucha,
• bóle głowy,
• nudności,
• wymioty,
• bezsenność (do 3 dób),
• stany lękowe,
• uczucie zagubienia,
• zmiany nastroju,
• brak apetytu,
• wzrost temperatury ciała,
• kołatanie serca,
• rozdrażnienie,
• dezorientacja,
• drgawki.

Aby ustrzec młodzież przed narkomanią, rodzice powinni:

• być przykładem do naśladowania (np. nie pić przy dziecku napoi alkoholowych (w tym piwa, nie palić),
• często rozmawiać z dziećmi,
• nie bać się tematów tabu, ale dostosowywać je do wieku i stanu  rozwojowego dziecka,
• nie porównywać go z innymi kolegami,
• słuchać z uwagą, co dziecko ma nam do powiedzenia,
• zauważać i doceniać to co dziecko robi dobrze,
• nie zezwalać na zbyt długie oglądanie telewizji,
• jeżeli dziecko lubi gry komputerowe, polegające na walczeniu,  zabijaniu przeciwników, itp., wytłumaczyć, że w życiu panują inne reguły gry (życie nie jest grą!),
• nie przyzwyczajać go do używek (typu: piwo, wino, mocna kawa),
• znać kolegów z jakimi się zadaje (co to za dzieci, z jakich domów pochodzą),
• nauczyć dziecko, by nie wracało zbyt późno do domu,
• krytykować zachowanie, nie osobę,
• uczyć odpowiedzialności za własne czyny!

Niebezpieczne sygnały -specyficzne sytuacje i przedmioty:

• recepty,
• tabletki nieznanego pochodzenia,
• nieznanego pochodzenia pieniądze, sprzęt,
• brak pieniędzy i długi nieznanego pochodzenia,
• znikanie przedmiotów z domu (sprzedaż na narkotyki)
• ciężki, słodkawy zapach w pokoju lub pochodzący  z ubrania  czy włosów,
• częste wietrzenie pokoju,
• atropina, do zakraplania oczu w celu powiększenia  drastycznie  zmniejszonych źrenic po zażyciu niektórych substancji psychoaktywnych,
• pojawienie się różnego rodzaju symboli i znaków na plakatach, zeszytach, luźnych kartkach, notatnikach,
• nagłe zainteresowanie chemią i botaniką,
• próby uprawiania nowych rodzajów roślin, sprowadzanie nasion  i sadzonek,
• nadejście niespodziewanych paczek i przesyłek z kraju i zagranicy,
• korzystanie ze skrytek, zamykanie szuflad.

Jak rozmawiać z młodzieżą o substancjach psychoaktywnych?

• Znajomość narkotyków, ich wyglądu, sposobu aplikowania i opisy stanów, jakie po nich występują, nie uchroni młodzieży przed uzależnieniem, czasami może wręcz zachęcić do spróbowania.
• Należy rozmawiać o narkomanii, jako o zjawisku zagrażającemu zdrowiu i życiu. Zapoznać młodzież z mechanizmami wchodzenia w uzależnienie, uświadomić przyczyny szkodliwego wpływu na organizm. Ważne jest szukanie sposobów radzenia sobie z problemami oraz wspólne zastanowienie się nad tym, co może uchronić dziecko przed uzależnieniem.
• Grożenie, straszenie lub wygłaszanie kazań sprawia, że dzieci „stają się głuche”. O wiele skuteczniejsze są: rozmowy prowadzone w sposób swobodny przy okazji filmu, czy artykułu w gazecie. Powinna to być dyskusja poprzedzona pytaniem: Co o tym myślicie? Jakie jest wasze zdanie?

Przystępując do takiej rozmowy musimy być dobrze przygotowani, znać fakty dotyczące uzależnień.

Zasady postępowania nauczycieli

W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem środków odurzających należy podjąć  następujące kroki:

• powiadomić o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły;
• odizolować ucznia od reszty klasy;
• ze względów bezpieczeństwa nie pozostawiać go samego (np.  przekazać pod opieką innego nauczyciela, jeśli sam nie może przejąć opieki nad nim);
• wezwać lekarza w celu stwierdzenia, czy uczeń znajduje się pod wpływem środków odurzających, ewentualnie udzielić uczniowi pomocy medycznej;
• zawiadomić o tym fakcie rodziców ucznia/ opiekunów prawnych, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły;
• w przypadku odmowy odebrania dziecka przez rodziców/ opiekunów prawnych, o pozostaniu ucznia w szkole, czy przewiezieniu do placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji - decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły;
• dyrektor szkoły zawiadamia Policję, gdy rodzice/opiekunowie prawni ucznia odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim zachowaniem zagraża życiu lub zdrowiu innych osób.

W przypadku gdy nauczyciel znajdzie na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien:

• odizolować ucznia od reszty klasy;
• powiadomić o zaistniałym fakcie wychowawcę klasy, pedagoga  szkolnego, dyrektora;
• w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor, itp.) może zażądać, aby uczeń przekazał mu substancję, pokazał zawartość torby oraz kieszeni, ewentualnie innych przedmiotów  budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną  substancją;
• o  swoich spostrzeżeniach poinformować dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia, których  należy wezwać  do osobistego  stawiennictwa;
• w porozumieniu z dyrektorem wezwać do szkoły Policję, aby  zabezpieczyła substancję;
• dyrektor przekazuje Policji zabezpieczoną substancję oraz informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

WYBRANE INSTYTUCJE I ORGANIZACJE ZAJMUJĄCE SIĘ UDZIELANIEM POMOCY OSOBOM UZALEŻNIONYM

• Rodzinna Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR
  Warszawa, ul. Hoża 57, tel.  22-621-13-59, 621-22-33
  Poradnia.monar@wp.pl, www.monar.org
   
• Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR
  Warszawa, ul. Powstańców Wielkopolskich 17, tel. 22-823-65-31, 823-65-32
   
• Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U”
  Warszawa, ul. Puławska 120/124, tel. 22-844-44-70
  powrotzu@idn.org.pl, www.idn.org.pl/u
   
• NZOZ Centrum Interwencji Kryzysowej „KARAN” Poradnia Rodzinna
  Warszawa, Grodzieńska 65, tel./fax 22-618-65-97
  karan@karan.pl,  www.karan.pl
   
• Ośrodek Profilaktyki Uzależnień-Punkt Konsultacyjny PTZN
  Warszawa, ul. Chmielna 10a/21, tel. 22-827-22-43, 828-26-73
  tznbiuro@wa.home.pl,  www.tzn.org.pl
   
• Punkt Konsultacyjny MONAR
  Warszawa, ul. Marywilska 44, tel. 22-614-46-03