W 2014 roku przypadają 15-naste urodziny Fundacji ITAKA-Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, która jako jedyna w Polsce zajmuje się problemem zaginięć osób dorosłych i dzieci, profilaktyką w tym zakresie, jak również świadczy wszechstronną, całodobową i bezpłatną pomoc dla rodzin zaginionych. Jak wynika ze statystyk za rok 2013 – pomoc ta jest nadal potrzebna.

Statystyki udzielonej pomocy w 2013 roku

Jak wynika ze statystyk Fundacji z roku 2013 zaginięcia to nadal problem społeczny, z którym borykamy się w Polsce. Coraz większy wpływ na to zjawisko mają choroby psychiczne, w tym depresja. Postępująca globalizacja, zawieranie małżeństw międzykulturowych, jak i również kryzys instytucji rodziny powodują narastanie problemu porwań rodzicielskich, w wyniku których wiele dzieci często ginie bez śladu. Fundacja notuje bardzo znaczący wzrost udzielonych porad z zakresu tego właśnie zjawiska.

15 lat minęło… , czyli największe sukcesy Fundacji

Największym sukcesem Fundacji są wszystkie rodziny, którym udało się pomóc. Nie byłoby to jednak możliwe bez określonych działań podjętych przez Fundację przez ostatnie 15 lat, usprawniających wiele procedur funkcjonujących w naszym kraju. Najważniejsze osiągnięcia:

• Bazy danych osób zaginionych i NN: stworzenie sprawnie działającego narzędzia

• Publikacja wizerunku osób zaginionych w Polsce i zagranicą: stworzenie szybkiego systemu informowania

• Zmiana postaw względem osób i rodzin zaginionych wśród szeregowych policjantów, lekarzy, pracowników służb społecznych

• Zmiana przepisów, w tym ustawy o policji i wykonawczych tj. zarządzenia KGP o postępowaniu policji w poszukiwaniu osób zaginionych, co skutkuje wyższym wskaźnikiem rozwiązanych spraw

• Europejska sieć telefonów 116 000 -  w sprawie zaginionego dziecka

• Współpraca z organizacjami międzynarodowymi zajmującymi się zaginięciami dzieci i nastolatków: Missing Children Europe, Child Focus, Centre for Missing & Exploited Children (ICMEC)

• Utworzenie przez ITAKĘ międzynarodowej organizacji MPIN (MISSING PERSONS INTERNATIONAL NETWORK) czyli sieci organizacji zajmujących się poszukiwaniem zaginionych dorosłych oraz udzielaniem wsparcia ich rodzinom.

Najważniejsze projekty Fundacji

Fundacja ITAKA od początku swojej działalności stara się zmienić postrzeganie ludzi zaginionych, którzy często utożsamiani są z problemem alkoholowym, narkotykowym bądź bezdomnością. Od wielu lat pokazuje, że problem zaginięć dotyczy nie tylko patologii społecznych, ale może dotknąć każdego, a szczególnie osób z problemami psychicznymi, starszych wiekiem oraz dzieci. Fundacja prowadzi szereg cyklicznych akcji społecznych dotyczących depresji, ucieczek z domu, bezpiecznej pracy za zagranicą czy telefonu 116 000 dedykowanego zgłoszeniom zaginięcia dziecka czy nastolatka, które służą szeroko zakrojonej profilaktyce zaginięć. Stale też prowadzi statystyki swoich działań, dzięki którym możliwe jest planowanie kolejnych kroków i korygowanie przyjętej strategii. 

Realny wpływ Fundacji na instytucje publiczne

Fundacja ITAKA ma realny wpływ na zmianę podejścia służb publicznych - dzięki wspólnym szkoleniom i wymianie doświadczeń z Policją, w dużym stopniu przestał pokutować nieistniejący przepis, że od momentu zaginięcia do rejestracji zgłoszenia musi minąć 48 godzin. Obecnie coraz więcej policjantów, a także osób zgłaszających wie, że wszczęcie poszukiwań może nastąpić natychmiast, zwłaszcza w przypadku osób starszych, chorych, niepełnoletnich czy w każdym przypadku, kiedy istnieje niebezpieczeństwo utraty życia. 

Fundacja edukuje policjantów na temat funkcjonowania telefonu 116 000 w sprawie zaginionego dziecka, jak również pracuje nad współpracą tej instytucji z grupami ratowniczo-poszukiwawczymi wykorzystującymi specjalnie wytrenowane psy do poszukiwań na otwartym terenie. 

Pracownicy ITAKI ściśle współpracują z funkcjonariuszami w każdej sytuacji zaginięcia, która zostanie zgłoszona do Fundacji – realnie pomagają rodzinie przejść przez wszystkie etapy procedury oraz dzielą się swoją wiedzą, doświadczeniem i wsparciem psychologicznym czy prawnym. Stała współpraca z Policją zaowocowała usprawnieniem przepisów dotyczących poszukiwań osób zaginionych. Oprócz tego to Fundacja zainicjowała przyłączenie Polski do systemu Child Alert, które nastąpiło po latach starań pod koniec 2013 roku.

Ambitne plany w bliskiej perspektywie

Fundacja ITAKA ma w planach zajęcie się problemem zwłok NN, których w naszym kraju jest niewspółmiernie dużo w stosunku do innych krajów europejskich. Wiele rodzin osób długotrwale zaginionych miałoby szansę wtedy ostatecznie ustalić co się stało z ich bliskimi. Fundacja planuje stworzyć nową, efektywną procedurę identyfikacji genetycznej zwłok NN. Zespół prawny Fundacji optuje za dalszymi działaniami na rzecz zmiany prawa karnego w kontekście penalizacji porwania rodzicielskiego – obecnie jest na etapie zawiązywania międzyresortowego zespołu specjalistów, którzy będą pracować nad tym tematem. 

Fundacja ITAKA jest inicjatorem stworzenia sieci europejskich organizacji zajmujących się zaginięciami osób dorosłych. Projekt jest w fazie rozwoju, tak więc sieć ma obecnie charakter nieformalny. W planach jest jego rozbudowa, która zakłada ścisłą współpracę organizacji z wszystkich krajów naszego kontynentu oraz wspólne działania, które przyczynią się do skutecznych i szybkich poszukiwań osób dorosłych na terenie całej Europy.

Wszystkie działania, które organizacja podejmowała na przestrzeni ostatnich 15 lat miały na celu przede wszystkim zwrócenie uwagi na problem zaginięć oraz wpływ na sytuację prawno-społeczną wokół zjawisk z nim związanych. W naszym odczuciu udało się to w pełni dokonać, choć zdajemy sobie sprawę z kolejnych wyzwań, jakie stawia przed nami dynamicznie zmieniający się świat, a wraz z nim pojawiąjące się nowe problemy społeczne.

---

Dlaczego powstała Fundacja ITAKA?

Pomysł założenia Fundacji, która zajmie się problemem osób zaginionych powstał m.in. na skutek doświadczeń osób współtworzących program telewizyjny pt. „Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie”. W trakcie tej pracy dostrzeżono jak bardzo osamotnione są rodziny osób zaginionych, zagubione w swojej sytuacji i bez świadomości swoich praw. Instytucje publiczne nie były wystarczającym wsparciem dla osób pozostających w tej trudnej sytuacji. W ten sposób w 1999 roku powstała Fundacja ITAKA, której od początku przyświecał cel, aby każda rodzina miała prawo do wyjaśnienia losu zaginionego bliskiego. Fundacja zajęła się także problemem osób NN z amnezjami, które nie wiedzą kim są – udało się przywrócić im prawdziwe nazwisko i bliskich bądź nadać nowe występując do sądu w ich imieniu.

Fundacja ITAKA już od kilkunastu lat poszukuje osób zaginionych. Działalność Fundacji zawsze wiązała się z publikacją wizerunku osób zaginionych. Początkowo były to programy telewizyjne i media papierowe, od kilku lat także Internet. Fundacja prowadzi stronę internetową www.zaginieni.pl na której dostępna jest baza osób zaginionych, gdzie można znaleźć zdjęcia i uzyskać podstawowe dane na temat osób poszukiwanych. Komunikaty dotyczące zaginięć publikowane są od lat także w Internecie, na różnego rodzaju stronach i w mediach internetowych, z którymi współpracuje Fundacja ITAKA.