OSOBA POSZKODOWANA PRZESTĘPSTWEM
Data publikacji 24.02.2014
W nadchodzącym tygodniu w dniach 24 lutego – 01 marca 2014 roku czeka nas Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem. Jest to wyjątkowa akcja organizowana od 2000 roku, w czasie której każda osoba pokrzywdzona przestępstwem może skorzystać z pomocy między innymi prokuratorów, funkcjonariuszy Policji, adwokatów czy psychologów.
Inicjatywa ma na celu zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem. Jednakże kim jest osoba pokrzywdzona przestępstwem? Jakie są jej podstawowe prawa? Na te pytania znajdziecie Państwo odpowiedź w poniższym artykule.
Zgodnie z art. 49 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego pokrzywdzonym jest osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożonew wyniku przestępstwa. Chodzi tu przede wszystkim o dobra indywidualne, przysługujące każdemu, takie jak: nietykalność cielesna, zdrowie, cześć, dobre imię, wolność seksualna czy własność. Pokrzywdzonym może być uznany każdy – małoletni, osoby ubezwłasnowolnione, a także nieporadne ze względu np. na wiek czy stan zdrowia. W imieniu osób całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnionych oraz dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia, wszelkie działania są podejmowane przez przedstawicieli ustawowych /rodzice, opiekun prawny, kurator/ lub przez osoby sprawujące faktyczną nad nimi opiekę. Natomiast w przypadku gdy pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, jej prawa może reprezentować osoba, która sprawuje stałą pieczę nad pokrzywdzonym. W sytuacji śmierci pokrzywdzonego, prawa, które by mu przysługiwały, mogą być wykonywane przez osoby najbliższe /np. małżonek, wstępny, zstępny czy rodzeństwo/, a w przypadku ich braku – prokurator działający z urzędu.
Należy pamiętać, że za pokrzywdzonego może zostać uznana nie tylko osoba fizyczna, ale także każda firma lub instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, która poniosła szkodę w wyniku przestępstwa. W tym przypadku czynności procesowe za pokrzywdzonego wykonuje uprawniony organ.
Pokrzywdzony w toku postępowania karnego może ustanowić swojego pełnomocnika. Jest to osoba, której zadaniem jest reprezentowanie pokrzywdzonego przed sądem, prokuraturą czy też Policją. Jego zakres uprawnień jest taki sam jak osoby pokrzywdzonej. Funkcję pełnomocnika pełnić może adwokat, bądź radca prawny. W sytuacji, gdy pokrzywdzony nie jest w stanie ponieść kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru bez uszczerbku materialnego dla siebie i dla rodziny, może złożyć wniosek o wyznaczenie mu pełnomocnika z urzędu.
Każda osoba, która dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek, aby zawiadomić o tym prokuraturę lub Policję. Jeżeli w ciągu 6 tygodni pokrzywdzony nie zostanie powiadomiony o wszczęciu, odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, ma prawo złożyć zażalenia do prokuratora nadrzędnego albo do prokuratora powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie.
Poszkodowany ma również prawo do złożenia wniosku o ściganie sprawcyw sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek. W sytuacji złożenia takiego wniosku, obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku. Przepis ten nie dotyczy najbliższych osoby składającej wniosek.
Pełny zakres uprawnień oraz obowiązków osoby poszkodowanej można znaleźć na stronie internetowej http://www.pokrzywdzeni.gov.pl
ndl