Zgodnie z ustawową definicją przez przemoc domową należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

·narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,

·naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,

·powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,

·ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,

·istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Kto może doświadczać przemocy domowej?

·małżonek, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępni, zstępni, rodzeństwo i ich małżonkowie,

·wstępni i zstępni oraz ich małżonkowie,

·rodzeństwo oraz ich wstępni i zstępni oraz ich małżonkowie,

·osoba pozostają w stosunku przysposobienia i jej małżonek, oraz ich wstępni, zstępni, rodzeństwo i ich małżonkowie,

·osoba pozostająca obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępni, zstępni, rodzeństwo i ich małżonkowie,

·osoba wspólnie zamieszkująca i gospodarująca oraz jej wstępni, zstępni, rodzeństwo i ich małżonkowie,

·osoba pozostająca obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej, niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,

·małoletni wobec którego jest stosowana przemoc domowa.

Jakie rozróżniamy formy przemocy?

·      Przemoc psychiczna/emocjonalna - jest podstawą wszelkich form przemocy i zazwyczaj z nimi współwystępuje. Polega na wywieraniu presji na osobę w celu sprawowania nad nią kontroli i podporządkowania jej swojej woli. Jej istotą jest naruszenie godności osobistej. Przykładem może być: wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów i planów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna poprzez kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, uniemożliwianie schronienia, wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb i wulgaryzmów, straszenie zastosowaniem siły, itp.

·   Przemoc fizyczna - polega na naruszeniu nietykalności cielesnej. Przykładowe zachowania: popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, gaszenie papierosów na ciele, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką lub pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, szarpanie np. za włosy, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.

·     Przemoc ekonomiczna – cechuje się zachowaniami głównie w sferze materialnej, które mogą przejawiać się na celowym niszczeniu własności, pozbawianiu środków lub tworzeniu warunków, gdy trudno jest zaspokoić podstawowe potrzeby min. uniemożliwianiu podjęcia pracy zarobkowej i wymuszaniu pracy nieodpłatnej, odbieraniu zarobionych pieniędzy, niszczeniu rzeczy, zabieraniu pieniędzy, ograniczaniu dostępu do zasobów rodziny, wymaganiu, by sprawozdawać się z każdej wydanej złotówki, pozbawieniu informacji na temat stanu majątku rodziny, zaciąganiu kredytów i pożyczek na wspólne konto, zmuszaniu do spłacania długów, sprzedawaniu rzeczy osobistych bądź wspólnych bez uzgodnienia itp.

·     Przemoc seksualna - dotyczy sfery seksualnej, jej celem jest poniżenie drugiej osoby, odebranie jej godności czy naruszenie intymności. Jej istotą jest zmuszanie osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić. Często występuje wówczas przymus bezpośredniego użycia siły lub emocjonalny szantaż, groźba lub podstęp, by osobę skłonić do preferowanego zachowania. Przykładami tego typu zachowania może być zgwałcenie, molestowanie seksualne, wymuszanie pożycia, obmacywanie, dotykanie intymnych części ciała, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych, przymuszanie do oglądania treści charakterze seksualnym bądź pornograficznym itp.

·     Zaniechanie – ta forma przemocy przyjmuje zachowania naruszające obowiązek opieki ze strony najbliższych. Istotą jest niezaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych drugiego człowieka. Odnosi się do dzieci, osób starszych czy z niepełnosprawnością lub chorych, których stan wymaga opieki ze strony domowników. Polega na min. na braku zainteresowania potrzebami innej osoby, pozbawianiu środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, braku pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.

·    Cyberprzemoc/ przemoc „na odległość”  – ta forma przemocy przyjmuje zachowania istotnie naruszające prywatność  osoby lub wzbudzające poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej, może polegać na prześladowaniu, nękaniu, wyśmiewaniu poprzez wykorzystanie Internetu, narzędzi i łączności telekomunikacyjnych itp.

Jeśli doświadczasz przemocy bądź jesteś jej świadkiem w sytuacjach niecierpiących zwłoki dzwoń na numer alarmowy 112!

Pamiętaj, że możesz również skontaktować się ze swoim dzielnicowym lub udać się do najbliższej jednostki Policji!

W przypadku pozyskania informacji o stosowaniu przemocy domowej lub podejrzeniu jej stosowania Policjanci podejmują czynności w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty”. Ważne jest, że do jej wdrożenia nie jest wymagana zgoda osoby doznającej przemocy domowej.

Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy domowej.

Przedstawiciele tych podmiotów realizują procedurę „Niebieskie Karty” w oparciu o zasadę współpracy w ramach zespołu interdyscyplinarnego działającego przy miejskich i gminnych ośrodkach pomocy społecznej, który powołuje grupy diagnostyczno-pomocowe do realizacji zadań w ramach przeciwdziałania przemocy domowej.

Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy, w wyniku zgłoszenia lub przekazania informacji przez osobę będącą świadkiem przemocy domowej.

Co może zrobić policjant w sytuacji podejrzenia stosowania przemocy?

·         Głównym jego zadaniem będzie zapewnienie bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia. Jeśli przebieg zdarzenia będzie tego wymagał, wezwie na miejsce załogę pogotowia ratunkowego, która udzieli niezbędnej pomocy medycznej.

·         Przeprowadzi wywiad, w którym ustali możliwie pełną informację o zdarzeniu, dane uczestników, świadków zdarzenia,  rozpozna zaistniałą sytuację i jej przyczyny, poinformuje o dalszych czynnościach podejmowanych w ich sprawie.

·          Z przeprowadzonych czynności sporządzi dokumentację, którą następnie przekaże do jednostki Policji.

·        Jeżeli stwierdzi bezpośrednie zagrożenie życia bądź zdrowia osoby, doznającej przemocy domowej, zatrzyma osobę stosującą przemoc domową. Może również wobec osoby stosującej przemoc domową wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia na okres 14 dni,  lub zakaz zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej, lub zakaz kontaktowania się z osobą doznająca przemocy domowej.

·         W przypadku wszczęcia procedury „Niebieskie Karty” Policjanci poinformują uczestników, że odwiedzi ich dzielnicowy w celu sprawdzenia bezpieczeństwa i monitorowania sytuacji całej rodziny. Od tej pory rodzina będzie pod stałą opieką instytucji, których przedstawiciele składając systematyczne wizyty w miejscu zamieszkania, będą kontrolować stan bezpieczeństwa osób doznających przemocy domowej i osób stosujących przemoc domową.

     Na skutek wszczęcia procedury "Niebieskie Karty" informacja dotycząca Twojej sytuacji rodzinnej zostanie przekazana przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego, w ramach którego zostanie opracowany plan pomocy. Informacja o zdarzeniu zostanie również przekazana właściwej miejscowo Prokuraturze oraz Wydziałowi Rodzinnemu i Nieletnich zgodnie z właściwością miejscową.

PAMIĘTAJ!!!

Zawsze możesz wzywać Policję oraz zwrócić się o pomoc do podmiotu/organizacji realizujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej.

NIE MUSISZ GODZIĆ SIĘ NA ZACHOWANIA PRZEMOCOWE!!! ZGŁOŚ SIĘ PO POMOC!

Ważne jest, że w przypadku gdy zachowania osoby stosującej przemoc domową wyczerpują znamiona przestępstwa masz prawo do złożenia zawiadomienia w najbliższej jednostce Policji. Polskie prawo ściga sprawców przestępstw przeciwko osobom bliskim za:

·     znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny - art. 207 k.k.;

·      uderzenie człowieka lub naruszenie jego nietykalności cielesnej w inny sposób - art. 217 k.k. (ściganie przestępstwa odbywa się z oskarżenia prywatnego);

·      pozbawienie człowieka wolności - art. 189 k.k.;

·     grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona - art. 190 k.k. (ścigane na wniosek pokrzywdzonego);

·      wzbudzanie u innej osoby uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia lub naruszenie jej prywatności poprzez uporczywe nękanie - art. 190a § 1 k.k. (ściganie na wniosek pokrzywdzonego);

·      stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej, w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia określonego stanu - art. 191 k.k.;

·    utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, przez użycie wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo rozpowszechnienie wizerunku nagiej osoby lub w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody - art. 191a k.k. (ściganie na wniosek pokrzywdzonego);

·     doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem (zgwałcenie) oraz doprowadzenie w ten sam sposób innej osoby do poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej czynności - art. 197 k.k. UWAGA! Przestępstwo to popełnia również małżonek, który dopuszcza się zgwałcenia współmałżonka!;

·    spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia bądź innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała - art. 156 k.k.;

·      spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, w wyniku którego pokrzywdzonym jest osoba najbliższa - art. 157 k.k.

·    uporczywe uchylanie się od wykonania ciążącego z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to narażanie jej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego) - art. 209 k.k. (ścigane na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub innego właściwego organu);

·      kradzież lub kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej - art. 278 k.k. i art. 279 k.k. (ścigane na wniosek pokrzywdzonego);

·      niszczenie, uszkadzanie cudzej rzeczy lub czynienie jej niezdatną do użytku - art. 288 k.k. (ścigane na wniosek pokrzywdzonego);

·      porzucenie wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny - art. 210 k.k.;

·    uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego poniżej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru - art. 211 k.k.;

·     obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszczenie się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadzenie jej do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania - art. 200 k.k.;

·     rozpijanie małoletniego, przez dostarczanie mu napoju alkoholowego, ułatwianie jego spożycia, lub nakłanianie go do spożycia takiego napoju - art. 208 k.k.

PAMIĘTAJ!!! Osoba stosująca przemoc domową, gdy czuje się bezkarna, prawdopodobnie nie zmieni się, będzie dalej stosowała przemoc, bez względu na składane obietnice; następnym razem może być znacznie gorzej.

PAMIĘTAJ!!!

Zahamowanie przemocy  jest możliwe - możesz z nią walczyć i uzyskać pomoc dla siebie i swoich bliskich.

Jak to możliwe?

Zrób dwa kroki:

1. Krok pierwszy - zanotuj przebieg zdarzenia (pamięć bywa zawodna):

   Kto Cię skrzywdził? (imię i nazwisko) ……………………………………………………. Kim jest dla Ciebie sprawca przemocy domowej? (Podać kto - mąż, żona, partner, partnerka, ojciec, matka, brat, siostra, syn, córka, inne) ....................................................... …………………………………………………………………………………………… Kiedy to się stało? data …………………… godzina ……… miejsce …………………… Na czym polegała przemoc? (awantura, krzyk, lżenie, bicie, kopanie, rzucanie sprzętami, niszczenie sprzętów, bicie dzieci, groźby pobicia, groźby zabicia, wyrzucanie z domu, inne - podać jakie?) ………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Kto widział, słyszał przebieg zdarzenia? ………………………………………………….. Kto interweniował? (imię i nazwisko policjanta, jego numer służbowy, jednostka) ........... ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Czy po raz pierwszy Policja interweniuje w Twoim domu w takiej sprawie? TAK                                                                     NIE  Jak często dochodzi do przemocy w Twoim domu? (raz w miesiącu, raz na tydzień, częściej) ……………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… Kiedy to się wydarzyło poprzednim razem? ………………………………………………. Czy przemocy domowej towarzyszy picie alkoholu? TAK                                                                     NIE  Czy zawsze krzywdzi Cię ten sam sprawca? TAK                                                                     NIE  Czy sprawca był już karany sądownie za czyn podobny? TAK                                                                     NIE  Czy wobec sprawcy sąd zastosował dozór kuratora sądowego? TAK                                                                     NIE 

2. Krok drugi - do kogo możesz zwrócić się o pomoc?

   Czy kiedykolwiek korzystałeś/korzystałaś z pomocy instytucji lub organizacji obowiązanych do udzielania pomocy? TAK                                                                     NIE  Jeżeli: "TAK", to z pomocy jakich instytucji lub organizacji? ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ Jeżeli: "NIE", to poniżej podajemy Ci nazwy instytucji i organizacji, z których pomocy możesz skorzystać i się do nich zwrócić: Ośrodki pomocy społecznej - pomogą Ci w sprawach socjalnych, bytowych i prawnych. Powiatowe centra pomocy rodzinie - pomogą Ci w zakresie prawnym, socjalnym, terapeutycznym lub udzielą informacji na temat instytucji lokalnie działających w tym zakresie w Twojej miejscowości. Ośrodki interwencji kryzysowej - zapewnią schronienie Tobie i Twojej rodzinie, gdy jesteś ofiarą przemocy w rodzinie, udzielą Ci pomocy i wsparcia w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej, a także opracują plan pomocy. Ośrodki wsparcia - zapewnią schronienie Tobie i Twojej rodzinie, gdy jesteś ofiarą przemocy w rodzinie, udzielą Ci pomocy i wsparcia w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej. Specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie - zapewnią bezpłatne schronienie Tobie i Twojej rodzinie, gdy jesteś ofiarą przemocy w rodzinie, oraz udzielą Ci specjalistycznej pomocy, w tym: pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej, terapeutycznej i medycznej, oraz wsparcia w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej, a także opracują plan pomocy. Prokuratura, Policja - możesz tam złożyć zawiadomienie o przestępstwie znęcania się popełnionym na Twoją szkodę lub na szkodę Twoich bliskich i poprosić o udzielenie podstawowej informacji prawnej. Sąd rodzinny i opiekuńczy - możesz tam złożyć pozew w sprawach rodzinnych lub wniosek dotyczący spraw opiekuńczych Twoich dzieci. Ochrona zdrowia - możesz tam uzyskać zaświadczenie lekarskie o doznanych obrażeniach, poprosić o pomoc lekarską, spytać o adresy specjalistycznych poradni lekarskich. Komisje rozwiązywania problemów alkoholowych - jeżeli przemocy w Twoim domu towarzyszy picie alkoholu, możesz zwrócić się do nich z wnioskiem o skierowanie sprawcy przemocy na leczenie odwykowe lub uzyskać inną pomoc związaną z nadużywaniem przez niego alkoholu. Możesz zadzwonić również pod numery telefonów: Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" tel. 801 12 00 02 (płatny pierwszy impuls, linia czynna od poniedziałku do soboty w godzinach 800-2200, w niedziele i święta w godzinach 800-1600), tel. (22) 666 28 50 - dyżur prawny (linia płatna, czynna w poniedziałek i wtorek w godzinach 1700-2100), Poradnia e-mailowa: niebieskalinia@niebieskalinia.info. Policyjnego Telefonu Zaufania tel. 800 120 226 (linia bezpłatna przy połączeniu z telefonów stacjonarnych, czynna codziennie w godzinach od 930 do 1530, od godz. 1530 do 930 włączony jest automat).

WAŻNE

Na skutek wszczęcia procedury "Niebieskie Karty" informacja dotycząca Twojej sytuacji rodzinnej zostanie przekazana przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego, który podejmie dalsze działania.
Zawsze możesz wzywać Policję na interwencję, poinformować prokuraturę oraz zwrócić się o pomoc do podmiotu/organizacji realizujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Możesz również poprosić dzielnicowego, aby przyszedł do Twojego domu i udzielił stosownej pomocy i niezbędnych informacji.

Informator dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie w wersji elektronicznej jest do pobrania ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości.